Verhalen vertellen: De rode draad

“Alle takken van de boom zitten aan de stam of leiden er naar toe.”
                                                                                                - Sam Rain

De rode draad klinkt als een meesterwerk op zichzelf, terwijl het eigenlijk doodeenvoudig is. Echt waar.

Een goed verhaal heeft een begin, een climax en een slot – de hoofdlijn. Hoe complexer het verhaal, hoe mooier het is voor de slimme lezer, maar de draad kwijtraken is een valkuil voor een publiek die het geduld er niet voor heeft. De ‘Hollywood’ formule denkt in twee ‘plotpoints’; het begin bouwt de omgeving en het karakter op, waarna het karakter bij het eerste plotpoint gedwongen wordt richting de climax te gaan (het tweede plotpoint).

De rode draad is eenvoudigweg dit principe – de hoofdlijn met een generieke probleemstelling voor de hoofdkarakters. Aan dit rode draadje hangen de ‘deelvragen’: welke subproblemen moet het karakter ‘oplossen’ en in welke chronologische volgorde? Laten we als voorbeeld een aflevering nemen van een bekende politie/detective serie:

Probleem: Er is een misdaad gepleegd en de identiteit van de pleger is onbekend, met een wereldwijd gevaar;
Oplossing: het was de schaduw regering die alles beheerst.

We hebben een scenario geschept, die we moeten ‘opvullen’ met gebeurtenissen die de karakters ontwikkelen, de toeschouwer geïntegreerd laat en een doelstelling die het verhaal beëindigd (bijv. de arrestatie). Als je geen rode draadjes gebruikt, wordt de serie ‘saai’; er is een formule die min of meer voorspelbaar is. Als we voor het hele ‘seizoen’ een rode draad gebruiken, kan iedere aflevering de ‘ruimte’ zijn om de doelstellingen voor de draad deels te vullen.

Ontwikkeling: Jack verliest zijn gezin aan zijn belangrijke werk.
Probleem: Jack raakt zijn baan kwijt en de groep wordt opgeheven
Oplossing: Jack is gedreven genoeg om het desnoods op eigen houtje te doen.

Zo kan aflevering drie een scene plaatsen die aanleiding geeft tot de ontwikkeling, aflevering 7 en 8 die de ontwikkeling versterkt. De aflevering 12 en 14 bouwen in dialoog en gebeurtenissen op naar het probleem, dat zich in de laatste aflevering manifesteert als óf slot óf cliffhanger. Ze wekken gebeurtenissen ‘zonder’ duidelijk doel een ‘Aha’-moment op; van een simpel dialoog tot een calossale gebeurtenis kan een detail bijdragen aan de draad.

In de Harry Potter-reeks is ieder boek een ‘aflevering’ waar Harry zich steeds meer ontwikkeld; van ontsnapping uit het ouderlijk huis naar de magische wereld en triomferend als jonge held. De ‘wees’ krijgt echter een opbouw naar het eindspel, waar de eenzaamheid ontwikkeld naar verbittering; juist deze rode draad van ontwikkeling maakt van Harry de echte held – niet zo rooskleurig als we vaak denken, maar een strijder met veel verliezen.

De rode draad is formule werk; welke ontwikkeling moet mijn karakter doormaken, welk probleem moet deze op lange termijn oplossen en hoe verdeel het probleem in genoeg deelvragen? Hoe meer mysterie, hoe meer deelvragen je nodig hebt. Trucje: beantwoord sommige vragen wel voor jezelf en niet voor de toeschouwer – het klopt als een geheel, maar houd z’n ‘mystieke’ bekleding.

©SamRain
Verhalen vertellen