maandag 5 maart 2012

Dieper in cultuur: Het valse idool


“Wij dragen onze helden even snel als we ze werpen in een ravijn.”
                                                                                                - Sam Rain
Tradities zijn gebruiken die ooit door een verre voorouder geïntroduceerd werden voor een symbolische reden. Hoewel in veel culturen de historie van tradities feitelijk niet meer gestaafd kunnen worden, zijn typische gebruiken niet weg te denken. Sommigen hadden een praktische oorzaak; de ‘meter’ van Napoleon is een goed voorbeeld. Anderen zijn wat merkwaardiger, zoals mummificatie of skeletbeschildering, vanwege de filosofische denkwijze.
Bij een idool denkt men tegenwoordig aan een bekend popster of actrice; oude indianenstammen verkozen liever het dierenrijk, de brahmanen zogenaamde halfgoden en de Keltische druiden hadden de ‘Stonehedge’. Vaak genoeg beginnen de meeste lokale tradities in een cultuur rondom een ‘idool’ – een rolmodel dat de weg wijst voor alle ‘volgelingen’. Zo hadden de oude Grieken hun legendes van helden, zoals Achilles – waarop een cultuur van strijders ontstond. Nog steeds zijn er vreedzame groepen die zich vastleggen aan het verzetten zonder geweld, naar aanleiding van de historie van Gandhi. De gebruiken van idolen worden tradities in de vorm van symboliek; de witte hoed en ‘moonwalk’ van Michael Jackson tot de ‘dowry’ – de Indiase bruidschat.
Dat niet alle gebruiken even praktisch meer zijn, heeft meer te maken met de onwetendheid over cultuur dan het gebruik op zichzelf. Hedendaags is een cultuur gekoppeld aan religie of is de mix door ‘multiculti’ een soep geworden waarvan de ingrediënten zijn vergeten. Toch wordt de cultuur nog steeds bepaald door idolen. Mark Rutte mag zijn best blijven doen, maar Lady Gaga heeft 1000 maal meer invloed op de Nederlandse cultuur in een zelfgemaakt YouTube filmpje, dan de miljoenen die Mark besteed aan cultuur. Waarom? Omdat we het cultureel nodig hebben om mensen te verheffen; zo ontwikkelen we verder.
Omdat men idolen niet serieus neemt, heeft men geen invloed meer op de cultuur. Een ‘leider’ hoeft namelijk niet een idool te zijn, maar idolen zijn wel degelijk leiders. Beiden worden verheven door hun draaggroep, echter heeft de ‘leider’ een praktische rol voor concrete zaken en is het idool de innerlijke reflectie van onszelf. Idoliseren we geld, dan zijn we innerlijk vol met goudkoorts. Idoliseren we dieren, dan hebben we eigenlijk een hekel aan mensen. Idoliseren we een God of Goden, dan erkennen we onze onvolmaaktheden en onmacht. Idoliseren we een atleet, dan projecteren we ons competitief gedrag.
Idolen hebben is geen verkeerde keuze; rolmodellen bepalen onze culturele ontwikkeling. Er zijn echter wel bedrieglijke idolen; zogenaamde Gangster rappers die de verkoop van drugs verhemelen of erger het gebruik ervan, filmsterren en rockmuzikanten die talent het wereldje van Sex, drugs en Rock ’n Roll nauwelijks overleven of een haatimam die vind dat vrouwen achter een aanrecht horen. Als je een destructieve idool hebt, dan is de kans groot dat jezelf destructief bent.
Omdat we allemaal zelf onze idolen mogen kiezen, kunnen we geen idolen verbieden, noch opdringen. Vaak beweren de hedendaagse idolen dat ze ‘slechts’ hun werk doen of alleen muziek maken; maar de ‘functie’ idool is dan niet duidelijk gemaakt. Zonder idolen ontwikkelen we niet en we verheffen juist deze mensen als eerst omhoog, zodat ze hun hand kunnen uitsteken om een niveau te overstijgen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten