Doodstraffen zijn niet humaan

“Wat je doet, zegt een hoop over jezelf.”
                                                            - Sam Rain

Wanneer we als maatschappij geconfronteerd worden met de criminaliteit, zijn we als in een collectieve shock. Al snel besef ik het nut van het rechtssysteem; iedereen heeft zijn oordeel klaar zonder feitelijk onderzoek dankzij berichten uit de media. Vanuit de menselijke emotie is het rechtssysteem altijd oneerlijk. De vergelding die we zoeken, moet gelijk staan aan een directe oplossing: zo lang mogelijk opsluiten en voor sommigen een enkele reis naar de hel inclusief een reis door het vagevuur.

Het zou makkelijker zijn en zelfs – hoe gruwelijk dan ook gesteld – ‘kostenbesparend’: mens opsluiten kost miljarden. Opinie stelt vaak ook de herinvoering van de doodstraf ter discussie; slachtoffers hebben ‘levenslang’ en wie niet meedoet in ‘het leven’ verdient geen positie (al is het op de bank). Vroeger, een paar honderd jaar terug, was de afhandeling een stuk touw of een botte bijl. In sommige landen is ophanging, vuurpeloton, injectie, elektrische stoel of vergassing nog een uitvoerbare straf. En terecht, vinden mensen.

Maar is het ook terecht? Wanneer de maatschappelijke wraak ook echt wordt uitgevoerd, wat winnen we dan? Afschrikking? Nee – want deze methode heeft millennia niet gewerkt, want er zijn overal ter wereld nog criminelen. Ondanks sharia’s, ondanks ‘death rows’. Winnen we dan een slag in de oorlog tegen criminaliteit? Nee – we verliezen, zoals een valsspelend team wordt verslagen door een andere valsspeler. Het enige wat er gewonnen wordt is tijdelijke ‘gemoedsrust’; de wiskundige eliminatie van een factor voor een beetje zekerheid. Wraak, maar wel met schone handen, want als ‘goede’ mensen willen we natuurlijk het vuile werk niet zelf opknappen.

Van de Talmud tot Clint Eastwood western – ‘oog om oog, tand om tand’ lijkt een filosofie die veel mensen nog omarmen. Liever kwijt dan rijk. Maar zo werkt het niet; wraak kent geen einde, zodra men daaraan begint. Want wie dood, die dood op bedachte rade, begaat moord. Een systeem dat zo bestraft, is dan altijd corrupt. Doden kan nooit een streven zijn voor het gezonde verstand hooguit een onoverkomelijke keuze. Wie doodt, zonder alternatief, die moord. Of men dat nu begaat in een presidentiële sfeer of bij zijn naasten.

Humaniteit is voor mensen. Ons besef van bewustzijn het onderscheidingsvermogen, onze intelligentie betekent dat we verantwoordelijk zijn voor onze daden. Humaniteit is het overstijgen van menselijke emoties naar rationaliteit en groter belang. Wat geen humaniteit is, is het relativeren van normen en waarden naar wat de makkelijkste uitweg is. De basis van humaniteit ligt in principes; niet buigen, niet breken – dit is de grens. Wanneer we bewust sympathie hebben voor het doden, hoe gruwelijk of schrijnend de daden dan ook, zijn we corrupt. Nee, er is geen geldig argument om van dit principe af te wijken. Wanneer we deze principiële grens overschrijden, dan is er geen sprake meer van humaniteit. Of dit nu ‘mag’ van de heersende autoriteit – de overheid, religie of gemeenschap.

Humaan zijn betekent niet automagisch dat alles een knuffelgehalte heeft. Er zijn mensen die een gevaar voor de maatschappij en voor zichzelf vormen; het is een jammerlijk feit dat onze geneeskunde nog niet zo ver reikt. Een quarantaine, een afzondering, is een goed alternatief tegen doden – maar met het nut de maatschappij te beschermen. Wanneer we daar binnen vergelden, dan folteren we. En ook dat, samen met alles soorten van vergelden, is niet humaan.

©SamRain
Doodstraffen