Essentie van verslaving

We zijn allemaal dopamine junkies

“Ieder mens zoekt geluk – niet ieder mens blijft gelukkig.”
                                                                                    - Sam Rain

Ons brein is een pracht apparaat. Geen menselijke uitvinding op aarde kan tippen aan haar mogelijkheden: onze hersenen zijn duurzaam in energieverbruik, slaat informatie op waar High-Definition nog een puntje aan kan zuigen, berekent miljarden calculaties uit per nanoseconden, is heuristisch en polyformisch in opbouw en verslaat de snelste rationele database ter wereld. Geen apparaat is zo mobiel en geïntegreerd als onze hersenen van grijze massa.

Het probleem van complexe apparaten is dat zonder handleiding het repareren van technische probleempjes een enorme uitdaging wordt; ethisch (en fysiologisch) is het niet bepaald gemakkelijk om ‘werkende’ hersenen te zien, gezien er een schedelzaag aan te pas moet komen. Wel weten we behoorlijk veel van het brein qua verwerking in relatie tot 2 eeuwen geleden.

Eén zeer interessant onderdeel is ons ‘beloning’-systeem dat de basis legt voor ons gedrag. Doen we iets was ons zint, vliegt de dopamine rond – het hormoon dat ons blij maakt. Net zoals ieder hormoon, werkt deze tijdelijk – maar wel bijna mechanisch. Een ‘trigger’ – een soort struikeldraad voor bepaalde situaties – vuurt ad hoc het signaal af voor dopamine.

Verslaving is een obsessie dat leidt naar een compulsie om deze situaties te reconstrueren in de hoop de nodige dopamine ‘los’ te krijgen. Er zit mechanisch dus weinig verschil tussen een heroïne junkie en een ‘thrill seeker’ – het verschil zit hem dus meer in de methodiek en potentiële risico’s. Iedere verslaafde is verslaafd aan dopamine.

Onze kennisgemeenschap en maatschappij zijn ego-gedreven, en Freudiaans, in een massale ontkenningsfase. Nee, het zijn niet in het geheel de mensen, maar de ‘middelen’. Hoewel wij als mensen beïnvloedbaar zijn, ligt het probleem tussen de oren – maar zijn de huidige therapeutische behandelingen niet altijd even ‘effectief’: drugsverslaafden kennen de hoogste terugvalratio en een pornoverslaafde heeft de ‘dealer’ in zijn geheugen geëtst.

Waar menig psycholoog aandringt op het zelfonderzoek en de oorzaak, wordt er weinig pragmatisch gewerkt aan de mens qua mechanica. Hoewel ‘soul searching’ zeker belangrijk is – en ik niet bepaald voorstander ben van of/of, maar van en/en - is het in onderzoek waard hoe men dit controle systeem van beloning hergeprogrammeerd kan worden. Als bepaald gedrag dopamine oplevert, maar schadelijk is, dan zou men, theoretisch, een alternatief gedrag dat onschadelijk (of zelfs constructief!) kunnen aanleren dat dopamine aanmaakt. Een soort van geestelijke spooromleiding, naast het behandelen van de oorzaak.

Onze geest is een systeem. Hoewel we graag onszelf ‘beschermen’ door onze geest te classificeren als een vormloos, abstract iets dan een verweven programma dat manipuleerbaar is, zullen we moeten accepteren dat onze geest wel degelijk vorm heeft en een universeel mechanisme. Ieder systeem is te ‘hacken’ en ieder systeem is aan te passen met het juiste gereedschap.

Immers, ons ego is vatbaar voor allerlei invloeden: het zelfbeeld, onze projectie ervan, groepsdynamiek, esthetische ervaringen, het beeld dat wij denken dat de wereld van ons heeft, emoties en maatschappelijke normen. Wanneer we de geest aan zulk onderzoek blootstellen, kunnen we pas echt een verschil betekenen in de wereld van psychosociale problematiek.

©SamRain
Verslaving