“Ik heb
geen muren; wel een mijnenveld, Scud-raketten, mitrailleurs om mijn bunker van
beton.”
— Sam Rain
— Sam Rain
De Bijbel noemt ze geestelijke bolwerken.
Freud noemt ze fobieën. Maar de normale mensen noemen ze muren. Het zijn de
afweermechanismen van ons ego. Afweermechanismen zijn normaal — ze horen bij
onze geestelijke ontwikkeling. Waar ons lichaam zich verweert door de vorming
van eelt en aanpast aan onze omgeving, kent onze geest ook een adaptieve
werking. Afweermechanismen beschermen ons. Soms iets te goed.
Er zijn verschillende soorten
afweermechanismen; die het meest extreem zijn vallen onder neuroses en fobieën.
Ze zijn dwangmatig en hebben een dusdanige impact op iemands leven, dat ze
gewoonweg een onderdeel zijn geworden van de identiteit. Maar daartussen ligt
het grijze gebied. Andere afweermechanismen zoals verdringing, reactievorming,
vleierij, isolering, ontkenning, projectie, identificatie, sublimeren en
regressie komen in mildere vormen voor — en vaak zo mild, dat men ze niet eens
wilt behandelen. Men heeft ze vaak opgedaan gedurende hun jeugd, waardoor deze
een onderdeel lijken te zijn van hun karakter.
Acceptatie van afweermechanismen hoeft niet
meteen ziekelijk te zijn. Wie niet wordt blootgesteld aan traumatiserende
invloeden, zal zich niet radicaal verdedigen. Hoe groter de psychische klappen,
hoe groter het litteken op de geest aanwezig is. En het is dezelfde geest die
de negatieve afspraak maakt en dezelfde of ergere schade wilt voorkomen. Want
een ezel stoot zich niet aan dezelfde steen.
Mensen zijn controlefreaks. Ze willen zoveel
mogelijk beheersen, zo veel mogelijk kunnen berekenen. Angst is het motief.
Angst is een waarschuwingsignaal. Angst betekent alert zijn. Maar wat vaak
vergeten wordt is dat angst een gevoel is. Een gevoel dat we associëren met
'gevaar' of 'naar', in plaats van alertheid. Angst kan echter onderdrukt worden
en zelfs gebruikt worden. Vechtsporters maken bijvoorbeeld van hun
schrikreactie een reflex — soldaten worden getraind om juist te handelen in
gevallen van angst, zodat ze grip blijven houden op de situatie.
Neurologisch gezien worden er in de hersenen
duizenden nieuwe verbindingen gemaakt bij situaties waar alertheid gevraagd
wordt — wat er precies wordt opgeslagen en welke onderbewuste informatie kan
leiden tot angststoornissen is niet bekend. Dit proces kan niet voorkomen
worden, omdat het een onderdeel is van ons functioneren. De resultaten zijn
niet te garanderen, maar er zijn wel indicaties. Posttraumatische Stress is
bijvoorbeeld zo'n resultaat. Weken — soms zelfs maanden — later, komen de
afweermechanismen in werking vanuit hun sluimering. De 'alertheid' vraagt veel
van het lichaam alsmede de geest — een mechanisme dat het ego dwingt om altijd op
scherp te staan, om te voorkomen dat ze schade krijgt.
Ongedaan maken is een bijna onmogelijke taak.
Neuroses 'verwijderen' zou betekenen dat men chirurgisch op nanoscopisch niveau
zou moeten opereren, zoekend naar de naald in een universum vol hooi. Er valt
nog veel winst te behalen in de behandeling van deze geestelijke gesteldheden.
Ze komen namelijk veelvoudig voor en de therapieën zijn vaak mistig en gaan
gepaard met symptoombehandeling. En dat terwijl de oorzaken 'associaties' zijn
— een denkpatroon.
©SamRain
Afweermechanismen
Afweermechanismen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten