Psychologie: Schema's en hun werking

“Denkpatronen zijn kleine programma’s.”
                                                            - Sam Rain

Een schema, de benaming van een denkpatroon, is een keten van ‘biologische’ activiteiten die je in een diagram kunt weergeven. Een ‘trigger’ – of gewoonweg een gebeurtenis – doet een schema activeren met een bepaald gedrag als resultaat. Een schema komt op het volgende neer:

Hoewel men gedachten en gevoelens als abstracte zaken beschouwt; zijn ze prima te vormen tot meetbare ‘units’. Een gedachte is namelijk een associatie met andere informatie en gevoel, die ontstaat naar aanleiding van herkenning. Samen met het gevoel ‘evalueert’ het brein de meest ‘logische’ beslissing waardoor er gedrag tot stand komt.

Onze hersenen zijn, met onze ruggengraat, een centrale verwerking van informatie afkomstig van binnen en buiten het lichaam; hormonen en neurotransmitters reguleren het interne gedrag, terwijl de zintuigen hun dienst doen om informatie uit de wereld om ons heen op te vangen. Onze zenuwen zijn de infrastructuur waardoor we alle externe informatie ‘digitaal’ kunnen ontvangen.

De pracht van onze hersenen is dat de neurologische verbindingen polymorfisch zijn; er worden miljoenen verbindingen gemaakt en verbroken – veel feitelijke kennis over de werking van de hersenen en met name hoe ze groeit is relatief jong. De complexiteit van deze neurologische verbinding stelt de hersenen in staat om veel informatie om te zetten naar, wat ik noem, neurologische ‘bestanden’ – de organische manifestatie van schema’s.

Er zijn primaire schema’s – voorgeprogrammeerde denkpatronen – waar we zonder niet kunnen functioneren: ademhalen, verteren of waarnemen. Hoe complexer een organisme is, zal evenredig het aantal primaire schema’s bepalen. Of dit het werk zou zijn van een superevolutie proces of God is giswerk.

Wat geen giswerk is, is dat de hersenen patroongevoelig zijn; daarom ontwikkelen we gewoonten en ervaren we stress als we tegenstrijdige informatie moeten verwerken of er nieuwe situaties ontstaan waardoor we niet weten wat we kunnen verwachten. Het patroon, welke herkent wordt in de informatie, roept een schema tot leven die de hersenen de meest logische keuze achten. Afhankelijk tot welk deelgebied van het denken het schema behoort, volgt het gedrag van de mens vrijwel onmiddellijk.

Het belang voor zichzelf behartigen is de vuistregel van de geest; behoeftes volgen en pijn vermijden. Het grootste deel van de schema’s zijn echter aangeleerd bij de moderne mens. Angst, godsdienst, status, ambitie, verslaving, fobieën hebben een relatie met schema’s. Zo zal iemand die insecten ziet als ‘ongedierte’ deze associëren met ‘vies’, ‘ziekte’ en ‘gevaar’ en kan een fobie ontwikkelen, terwijl een ander in een niet-stedelijke cultuur de diertjes ziet als specerijen voor het avondeten. Of je nu walgt, lacht of bedenkelijk kijkt bij dit voorbeeld komt dankzij een aangeleerd schema!

Schema’s kunnen supercomplex zijn; ook zijn ze niet op zichzelf staand wat betreft de psyche van de mens. Wel zijn schema’s een duidelijke, abstracte weergave van het menselijk doen en laten – en essentieel in het begrijpen van de geest.

©SamRain
Denkschema's