“Het
beleid van de overheid is als een verbrandingsoven.”
-
SamRain
De meeste mensen die dit lezen, zullen
ongetwijfeld een moreel bewustzijn hebben. Hoewel niemand het ‘makkelijk’ heeft
– dat is wat leven nu eenmaal is – beseffen weinigen dat de perceptie over
criminaliteit die deskundigen en media profeteren ver weg staan van de
realiteit. Ik wou dat ik de positie stond naast die deskundigen, ver weg van de
misère. Helaas, dat is niet het geval.
Een grote groep mensen verdeeld zich bijna
altijd in kleinere groepen. Noem het zoals je wilt: instinct, natuur, genetisch
– mensen doen dit, ongeacht ras, cultuur, levensbeschouwing, ontwikkeling, etc.
In normale omstandigheden zijn de leden van zo’n groep vrienden of familie.
Maar in een omgeving waar je niet vrijwillig zit, dan is de ‘groep’ een
overlevingsstrategie. Je identificeert je dan met de groep en adopteert de
normen en waarden. Het is een wetenschappelijk gegeven dat je nabije omgeving
invloed uitoefent op je gedrag.
Er worden per jaar een miljoen aan misdrijven
gepleegd. Een derde daarvan wordt door Justitie bekeken en een kwart daarvan
komt voor de rechter. De regering komt met allerlei plannen die de afgelopen
tien jaar niets hebben uitgehaald. Begeleiding, meer ‘blauw’ op straat, taskforces
en gadgets, hogere strafeisen en eeuwig durende toezicht. Echter is diezelfde
regering als een struisvogel; bij onraad, kop in het zand.
Er zijn mensen die vanuit een klinisch oogpunt
altijd een gevaar voor de maatschappij blijven. Vaak zijn dit zedendelinquenten
of zwakbegaafden die geboren zijn met een afwijking. Deze mensen kùn je niet behandelen – ze kunnen alleen worden begeleid en een
menswaardig bestaan worden gegeven. Je kunt iemand niet zijn aangeboren
afwijking verwijten; hoe gruwelijk zijn of haar daden ook zijn geweest. Dit
zijn vaak eenlingen – ze zijn geen onderdeel van een groep, totdat ze andere
‘gelijkgestemden’ vinden. Alleen zijn is immers maar alleen. Verenigingen als
‘Martijn’ zouden alleen om die redenen verboden moeten zijn. Want net als de
Hell’s Angels en Satudarah zijn ze een platform voor het uitwisselen van kennis
over misdrijven.
Wie misdrijven begaat zonder neurologische
afwijkingen doet deze vanwege bepaalde omstandigheden. Vaak komen deze mensen
uit achterstandswijken, gebroken gezinnen of zijn slachtoffer geweest van
misbruik en mishandeling – en meestal de combinatie van deze. Criminelen worden
grotendeels gemaakt. Het begint van de regen naar de drup; van eenlingen worden
het groepen op de plaats van het systeem: de gevangenis. Wie zich laat omringen
door criminelen, wordt een betere crimineel. Zoals netwerkers zich ontwikkelen
op een evenement, doen criminelen exact hetzelfde. Want andere criminelen
hebben een even grote hekel aan de gemeenschappelijke vijand. Van straatrover
tot doorgewinterde woningovervaller is meestal de opleiding in de bajes voldoende.
Wapenhandel, op kleine schaal al, is de eerste stap naar beroepscriminaliteit.
Wapens staan gelijk aan macht. Bijna iedere gewapende overval bestaat uit een
verdachte die bekend is met iemand die handelt in wapens. Een iemand die men
vaak heeft leren kennen in de gevangenis. Een crimineel met een wapen wordt
serieus genomen; niet alleen in zijn of haar ‘werk’, maar ook door andere
criminelen. De regering faalt in de preventie van wapenhandel: een pistool kost
op ‘straat’ voor een buitenstaander ongeveer tweeduizend euro. Wie een contact
heeft of een ‘oostblokkertje’ wilt is voor duizend euro al klaar. Criminelen
die in de gevangenis een degelijke reputatie hebben, kopen er gemakkelijk één
van vierhonderd of minder. Een goed contact geeft de mogelijkheid tot de
aanschaf van shotguns, semtex en zelfs Stingers. En dat kan in Nederland omdat
Justitie faalt. Omdat rechercheurs weinig kennis hebben van zaken, laat staan
begrijpen hoe groepen – of beter gezegd bendes – werken. Omdat anonieme tips en
aangiftes slechts een topje zijn van de ijsberg. En vooral vanwege deze
passieve houding waant menig crimineel zich onaantastbaar.
Slachtoffers willen spreekrecht. Denken ze.
Wat ze echt zouden willen is dat ze kunnen vertrouwen op de kunde van de
politie. Vaak blundert de politie als geheel apparaat – men wilt snel scoren,
want het machtsgebruik wind de meesten op. Men heeft geen oog voor het
slachtoffer, maar de ambities van eigen belang en mooie statistieken.
Politiebescherming is een lachertje – het politie dossier (proces verbaal)
gooit de privacy van slachtoffers aan de kant; naam, geboortedatum, adres en
andere gegevens zijn beschikbaar voor de ‘dader’ – of zoals het correct gezegd
zou moeten worden; verdachte – die zijn straf projecteert op de aangever. En in
het geval van groepen, de aangevers en getuigen zal intimideren en manipuleren.
Justitie faalt in het beschermen van burgers; blunders worden beschouwd als
incidenteel. Ze steekt haar kop in het zand dat bendes met groot gemak achter
personalia van getuigen en slachtoffers kunnen komen dankzij haar eigen
afdelingen. Een strafproces slaagt namelijk door bewijsmateriaal, motief én
getuigen. Een crimineel leert al snel hoe deze de meeste zaken kan ontlopen;
een groep leidt als het ware de crimineel op. Een wapen kan niet ‘bemonsterd’
worden als deze nat is, een verklaring geven betekent je eigen ondergang en
zorg dat niemand je ziet doen wat je van plan was te doen. De knulligheid van
de recherche speelt dit daar bovenop nog meer in de hand. Want wie wilt in een
buurtonderzoek nog tegenwoordig een verklaring geven tegen doorgewinterde
criminelen die ‘vuurwapengevaarlijk’ zijn? En daarbij komend dat de getuige
tegen deze mensen beschermd wordt? Daar faalt de regering en het
politieapparaat in.
De maatschappij schreeuwt om hogere straffen
als afschrikmiddel. Langer straffen werkt niet – en de uitleg daarover is waar
de regering in faalt. Mensen die door bepaalde ervaringen zijn gegaan, hebben
minder angst en nemen meer risico’s. Wie niets te verliezen heeft, die neemt nòg meer risico. Voeg aan het recept toe een potentieel doelwit, middelen
zoals vuurwapens en een groep mensen met hetzelfde ideaal en de lengte van de
straf lijkt een minimaal risico. Criminelen lachen zich kapot bij de gedachte
aan het politieapparaat. De pechvogels worden gepakt en zeer zelden door goed
recherchewerk. Het leven in de gevangenis is geen hotel, zoals vele media het
beweren. Maar het risico tegenover een misdrijf heeft helaas niets te maken met
de strafmaat, maar de pakkans. En hier faalt Justitie: de pakkans is schrijnend
laag.
Bij een bende denkt men snel aan een zaal vol
mensen. Dit beeld is onjuist; veel bendes beginnen klein, een groep van vier of
vijf koppen groot. Grotendeels van de criminaliteit in Nederland is het werk
van bendes zonder naam. Een feit waar Justitie niets mee doet; sterker nog, ze
werkt hard eraan om zwaardere criminelen te kweken en selecteert bijna de
bendes zelf. De gevangenissen
zitten vol met bendes; omdat de gevangenis dit gedrag bijna bewust op gang
brengt. Sla een valse hond en sta niet verbaasd als deze valser wordt. Neem een
populatie die sexueel gefrustreerd is, geen ethisch benul heeft van geweld,
ontneem ze waardigheid en geef begeleiding zonder een vorm van intrinsieke
motivatie maar in de vorm van chantage. En zo faalt Justitie – omdat ze
verwacht dat deze mensen terug kunnen keren in de maatschappij.
Wat ze niet wilt zien is dat 80% van deze mensen hun toekomstige misdrijven aan
het plannen is, omdat ze nog slechter aan omstandigheden naar buiten gaan dan
toen ze binnenkwamen. Miljoenen worden verbrand door cursusjes en onzinnige
opleidingen; omdat Justitie gewoonweg niet de kunde heeft om naar haar eigen
zondes te kijken en dus faalt om de maatschappij te beschermen. In plaats
daarvan bouwt ze aan een plusprogramma van de Staatssecretaris om de burger te
voorzien van zeer gewelddadige, georganiseerde criminelen. Het idee van Fleur
Agema lijkt voor een Utopist ideaal; toch slaat het idee de plank mis.
Criminaliteit binnen de gevangenismuren kan men amper beheersen; drugshandel,
afpersing, geweld en verkrachting is aan de orde van de dag. Geen ‘programma’
of cursus, een strengere disciplinaire maatregel, noch een beveiligingsteam
veranderen daar iets aan. Gevangenissen zijn er niet op uit om goede burgers te
kweken, zoals men het wil vertellen. Met groot gejuich komt men uit de isolatie
vanwege een vechtpartij en mag zich in status beloont voelen – het ‘respect’
onder andere gedetineerden. Een scheiding zal de groep alleen maar doen
floreren; een rangschikking van de ‘worse and worst’ garandeert criminelen die werken
op het niveau van de Brinks-overvallen. Criminelen die grondig en professioneel
te werk gaan, schieten op politie en bewaakte panden binnenvallen. Absoluut
producten van de gevangenis. De regering faalt doordat zij dubbelcellen een
goed alternatief vind om kosten te besparen; twee moordenaars zullen hun fantasieën
uitwisselen. Twee overvallers zullen samen complotten smeden. Twee verkrachters
zullen gepland gaan samenwerken. Slimmere criminelen versus een dom politieapparaat
maakt de maatschappij nooit veiliger.
De regering faalt. Justitie faalt. Men wilt
voor een LIDL-prijsje aan de kaviaar, en hapt lachend in het toastje stront;
want via de achterdeuren gaan miljoenen op aan de ergste lobby die Nederland
kent. En zo wordt de burger opgelicht door de overheid die niets doet aan
hetgeen dat ze beloofd heeft: veiligheid.
